Lis Mo
Mot par Hasard
Mizikal
Nenpòt bagay ki bay yon son tankou mizik ou byen ki fè moun panse gen mizik ki ap jwe.
A
Afrik
Yonn nan senk kontinan yo ki fòme lemond la: Ewòp, Azi, Afrik, Amerik, Oseyanik. Tout moun kwè se nan kontinan sa a moun nwa te premye parèt sou tè a. Enpe moun kwè se sou kontinan sa tout premye èt vivan te parèt sou tè a tou. Moun ki ap chache konnen yo di yo te jwenn zo moun ki pi ansyen an, yon fi yo rele li Lucy, nan lak Victoria sou kontinan Afrik la.
Akayè
Yon vil nan peyi Ayiti. Vil sa nan direksyon nò peyi a e yon moun kapab jwenn vil sa lè li ap vwayaje soti Pòtoprens si li itilize Wout Nasyonal Nimewo En an. Se te yonn nan zòn kote moun te konnen kiltive anpil bannann-miske. Istwa rapòte ke fanm ki te koud premye drapo peyi Ayiti a te viv Akayè.
Aktè
Aktè: Yon gason ki kapab jwe wòl yon lòt moun nan nenpòt sitiyasyon. Sa yon aktè fè, sanble anpil avèk sa mèt aksyon an te kapab fè. Si se moun nan ki te nan menm sitiyasyon an li te ap aji menm jan an tou. Yon gason ki kapab kopye tout jès yon moun epi pou li refè yo menm jan avèk moun nan.
Alfabèt
Alfabèt: Yon lis lèt ki pèmèt moun ki pale yon lang ekri lang la. Alfabèt lang Kreyòl la gen vennkat lèt nan li: A (majiskil) a (miniskil), B (majiskil) b (miniskil), C (majiskil) c (miniskil), D (majiskil) d (miniskil), E (majiskil) e (miniskil), F (majiskil) f (miniskil), G (majiskil) g (miniskil), H (majiskil) h (miniskil), I (majiskil) i (miniskil), J (majiskil) j (miniskil), K (majiskil) k (miniskil), L (majiskil) l (miniskil), M (majiskil) m (miniskil), N (majiskil) n (miniskil), O (majiskil) o (miniskil), P (majiskil) p (miniskil), R (majiskil) r (miniskil), S (majiskil) s (miniskil), T (majiskil) t (miniskil), U (majiskil) u (miniskil), V (majiskil) v (miniskil), W (majiskil) w (miniskil), Y (majiskil) y (miniskil), Z (majiskil) z (miniskil).
Amerik
Yonn nan senk kontinan yo nan lemond: Ewòp, Azi, Afrik, Amerik, Oseyanik. Kontinan sa a divize an plizyè pati: Amerik Nò, kote Kanada, Etazini, avèk Meksik ye; Amerik Sid, kote Ajantin, chili, Kolonbi, Venezwela e latriye ye; Amerik Santral, ki gen Ondiras, Beliz e latriye; Amerik Latin nan kote Ayiti, Dominikani e latriye ye.
Avni
Jan sitiyasyon yon moun, yon bagay, yon zòn ap ale ye nan yon jou ki gen pou li rive. Yon bagay ki gen pou li rive nan yon tan pyès moun pa kapab konnen anvan li rive tout bon vre. Yon wout, pi gran pase yon ri, pou anpil machin pase ansanm. Li ede moun jwenn anpil espas pou mache de yon zòn a yon lòt nan yon vil.
B
Bank
Yon enstitisyon ki okipe afè lajan pou yon peyi, yon gwoup moun, yon gwoup peyi. Bank sèvi tankou medyatè ant moun ki gen lajan pou prete e moun ki bezwen prete lajan. Kote moun ki gen kòb sere kòb yo. Kote moun mete lajan yo posede pou prete moun ki bezwen prete; konsa yo kapab fè benefis sou lajan yo.
Boujwa
Moun nan ansyen sosyete fransè yo ki te gen tout pouvwa politik, ekonomik, e latriye. Moun nan sosyete ayisyen yo ki panse yo siperyè mas pèp la e ki gen pouvwa ekonomik e politik nan men yo. Yon ti gwoup moun ki fè sa yo vle nan peyi a paske yo gen gwo lajan nan men yo. Boujwazi, Denominasyon gwoup boujwa yo. Nenpòt kouch nan sosyete anyisyen an ki panse li siperyè mas peyi a e ki gen pouvwa ekonomik e politik peyi a nan men yo.
Boulanje
Yon kay ki gen yon fou andedan li e moun itilize pou kwit pen, gato, bonbon, e latriye. Nan gwo vil Ayiti yo, anpil boulanje gen yon fou an metal ki brile gaz ou byen elektrisite. Nan vil pwovens yo, moun yo fè fou yo avèk labou e wòch ou byen mòtye e wòch ou byen brik. Fou sa yo gwo anpil e yo kapab anfounen anpil plato pen an menm tan.
C
D
Damye
Yon jwèt ki jwe avèk 20 pyon pou chak nan de jwè yo. chak fwa opòtinite prezante pou yon jwè jwenn yon espas vid dèyè yon pyon opozan li a epi pase pyon pa li a lòt bò pyon opozan an, li retire yon pyon opozan an nan jwèt la. Jwèt la kontinye konsa jis pyon yon jwè fini pran tout pyon lòt Jwè a anvan. Jwè sa a pèdi. chak fwa pyon yon opozan rive nan liy ki pi pre lòt jwè a, jwè sa a fèt pou li mete yon lòt pyon sou pyon ki rive nan liy sa. Tou de pyon sa yo kapab deplase ansanm pou retire yon lòt pyon nan nenpòt distans sou yon liy dwat.
Dans
Aksyon moun ki ap danse. Dans chèz, Yon dans kote moun ki ap danse yo a fè wonn plizyè chèz, men gen yon dansè an plis ke kantite chèz ki genyen an. chak fwa mizik la sispann jwe, tout moun gen pou yo chache yon chèz pou chita. Moun ki pa jwenn yon chèz pou li chita a ap soti nan dans la ansanm avèk yonn nan chèz yo. Sa kontinye konsa jis yon sèl moun rete nan dans la epi li genyen.
Depatman
Yon seksyon, yon pati nan yon bagay ki diferan de rès bagay la, lòt pati nan bagay la. Depatman Grandans, Yonn nan nèf depatman peyi Ayiti yo. Li sitiye an fas Gòlf Lagonav la e nan sid-lwès peyi a. Depatman Latibonit, Yonn nan nèf depatman peyi Ayiti yo e yonn nan twa depatman ki nan mitan peyi a tou. Se la ayisyen kiltive plis diri e gen anpil zòn istorik nan depatman sa a. Depatman Lwès, Yonn nan nèf depatman peyi Ayiti e yon lòt nan twa depatman ki nan mitan peyi a. Se la kapital Ayiti a, Pòtoprens, ye. DepatmanNò, Yonn nan nèf depatman peyi a kote dezyèm vil peyi a, Kap-Ayisyen, ye. Se la pi gwo moniman peyi a, Sitadèl-Laferyè, ye. Depatman Nò-Lès, Yonn nan nèf depatman peyi Ayiti ki sou kote lès Depatman Nò a. Depatman Nò-Lwès, Yonn nan nèf depatman peyi Ayiti yo ki sou kote lwès Depatman Nò a. Pòdepè, kapital depatman sa a, se yonn nan pi ansyen vil nan peyi a. Depatman Sant, Yonn nan nèf depatman nan peyi Ayiti yo e se yonn tou nan twa depatman ki nan mitan peyi a. Se la baraj flèv Latibonit la ye, yon baraj ki bay kapital peyi a elektrisite. Kèk vil ki sou wout kote fil kouran yo pase benefisye ti kras nan elektrisite baraj sa a bay la tou. Depatman Sid, Yonn nan nèf depatman peyi Ayiti yo ki sou yon prèskil nan sid peyi a. Gen anpil bèl plaj nan zòn sa a. Depatman Sid-Lès, Yonn nan nèf depatman Peyi Ayiti yo e se yonn nan twa depatman ki fòme prèskil kote Depatman Grandans avèk Depatman Sid la ye a. Li kole avèk Repiblik Dominikèn e li gen anpil bèl plaj tankou tout lòt depatman nan peyi a ki sou kote lanmè.
Depite
Yon enplwaye leta, dapre konstitisyon peyi a, moun nan yon komin eli pou ale reprezante komin nan nan chanm peyi a kote tout depite rankontre pou diskite pwoblèm komin yo avèk lwa. Nan moman diktati yo, gwo chèf nan depatman yo, nan kapital peyi a te konnen fè magouy pou nonmen moun pa yo nan pozisyon sa a.
Divinò
Divinò: Pwofesyonèl ki gen lespri ki ap itilize tout kò yo, dikte tout manb kò yo sa ki pou fèt, mete pawòl nan bouch yo. Pwofesyonèl sa yo toujou fè kliyan yo konprann yo ap itilize fèy kat, tèks nan liv, men sa ki ap soti nan bouch yo pa gen pyès rapò avèk sa yo wè nan fèy kat yo, nan paj liv yo.
Dlo
Yon likid ki okipe twa ka fas tè a sou de fòm: dous e sale. Pati sale (lanmè) a pi plis pase pati dous (sous avèk rivyè) la. Moun bwè dlo dous, men yo pa bwè dlo sale. Yon likid ki gen de eleman chimik ki rantre nan konpozisyon li: oksijèn avèk idwojèn. Djo. Dlo Dous, Dlo ki gen bon gou nan bouch e ki menm avèk dlo ravin, rivyè, sous sou tè a. Dlo Sale, Dlo lanmè. Li sale anpil.
Dola
Senk goud. Senk-san kòb. San santim nan lajan peyi Etazini. Moun toujou di dola menm lè yo vle di yon dola. Nan anpil peyi nan lemond, siy ki reprezante dola ($) ranplase kantite nan kòb peyi sa yo moun peyi a panse ki egal a yon dola. Konsa dola ameriken reprezante yon lidè pou tout kòb nan lemond; se sou li anpil peyi chita pou yo evalye kòb yo.
Domino
Yon jwèt ki gen 28 ti moso rektang nan li. Premye moso rektang la pa gen pyès ti wonn nan li. Dezyèm nan gen yon ti wonn nan li, twazyèm nan gen de ti wonn nan li. chak moso gen yon ti wonn an plis pou jis rive sou ventuityèm nan. Ventuityèm nan gen douz ti wonn nan li. Lè jwè ap jwe jwèt sa a, yo ap chache kole chak ti pwent rektang yo ki gen menm kantite ti wonn yo ansanm. Konsa, yon moso rektang ki pa gen pyès ti wonn kapab kole avèk yon lòt moso ki pa gen pyès ti wonn. Yon moso ki gen yon ti wonn kapab kole avèk yon lòt ki gen yon ti wonn, e latriye.
E
Ã
E
Entènèt
Entènèt: Yon mwayen kominikasyon ki pèmèt tout moun ki posede yon òdinatè avèk yon liy telefòn kominike ant yo. Pou kominike nan fason sa a, moun ablije achte sèvis nan men yon konpayi ki vann sèvis sa a e yo kapab kominike avèk nenpòt moun nan nenpòt peyi. Yon revolisyon nan mwayen moun kominike yonn avèk lòt. Gen plisyè mwayen moun kominike sou entènèt la. 1) Yo kapab voye yon lèt nan adrès lèt (e-mail=lèt elektwonik) moun yo vle ekri a. Lèt sa a ale dirèkteman nan yon gwo òdinatè kote destinatè a kapab itilize òdinatè pa li pou li lèt la. 2) Moun kapab ekri sa yo vle di a epi peze yon bouton pou yon moun wè mesaj la menm lè a (chat). Anpil lòt moun kapab wè mesaj sa a. 3) Yon moun kapab pale avèk yon lòt moun pandan yo tou de chita devan òdinatè yo. 4) Dènye mwayen an gen lèt elektwonik nan li tou, men li ti kras diferan. Yon moun, yon konpayi gen yon adrès (Home Page = Paj Kay) kote lòt moun kapab kite mesaj pou li e se mèt paj sa a sèlman ki kapab wè li. Anpil biznis itilize mwayen sa a pou fè biznis, gwo biznis.
Ã
E
Etazini
Peyi sa a nan Amerik Nò a e li nan ant Kanada avèk Meksik. Li gen senkant eta nan li; se sa ki fè li rele Eta-z-ini. Lang ofisyèl peyi sa se anglè, men kantite imigrant ki ap viv nan peyi a fè gen diferan moun ki pale tout lang ki gen nan lemond nan li. Pi gwo peyi, pi gwo fòs politik, ekonomik e komèsyal nan lemond. Kapital peyi sa rele Wachington, pou pote non fondatè li: George Wachington.
Ã
F
Faks
Yon moso papye avèk ekriti sou li ki soti kote yon moun itilize yon machin ki kapab kominike avèk yon lòt machin pou voye tèks nan machin sa a. Faks machin, Yon machin ki kapab itilize yon liy telefòn pou voye mesaj bay lòt machin. Yon aparèy elektwonik ki andedan yon òdinatè e ki mete ansanm avèk yon pwogram pou voye mesaj bay anpil lòt machin.
Fanm
Femèl e manman. Depre Bib la, fanm se yon moun Bondye te fè avèk yon zo kòt Adan pou kapab kenbe gason konpayen. Yon fanm fèt pou li toujou gen cheve long, gwo ou byen tete long, gwo dèyè avèk koko nan fant janb li. Yon fi kapab mete zanno nan zòrèy li, wòb sou li, e latriye. Li gen règ chak mwa.
Flèv
Flèv: Yon gwo rivyè ki soti nan yon gwo sous dlo dous. Yon gwo rivyè ki rive fòme paske anpil lòt ti rivyè ale rankontre menm kote pou yo kapab chache chemen lanmè. Yon rivyè laj ki sanble avèk lanmè, men dlo li pa sale. Nan peyi Ayiti, gen Flèv Latibonit ki nan Depatman Sant la ant Mibalè avèk Tomond.
G
H
I
Inyon
De ou byen plizyè moun, plizyè bagay ki reyini ansanm. Inyon Sovyetik, Yon gwoup peyi, avèk peyi Risi nan tèt yo, ki te ap pousib yon lide ki te rele Kominis. Se te yon gwoup peyi ki te ap kontrekare lide Kapitalis la nan peyi Etazini. Inyon an kraze nan kòmansman ane 1990 yo. Prèske tout peyi sa yo gen lide pou ranje so kote lide Kapitalis la.
J
Jenerasyon
Moun ki ap viv nan yon epòk ki dire dizuit ane konsa. Moun nan tout sosyete espere apre dizuit ane tout timoun nan tout fanmiy ap gentan fè pitit. Tout pitit, pitit pitit granmoun nan yon fanmiy. Nouvèl Jenerasyon, Yon tip mizik ayisyen ki parèt nan ane katreven yo. Gwoup ki fè mizik sa yo chante an Kreyòl yon fason pou separe nouvo stil mizik yo a avèk ansyen mzik yo chantè te konnen chante nan lang Fransè.
K
Kat
Senkyèm chif nan nonb pozitif yo. De plis de, twa plis en, de miltipliye pa de, e latriye. Yon moso katon, plastik moun sèvi pou yo jwe anpil jwèt tankou twasèt, bezig, viv-damou, solitè, pokè, e latriye. Yon ti moso plastik ki gen longè twa pous avèk de pous pou lajè e ki gen anpil enfòmasyon sou li kèk machin kapab li. Kat Kredi, Yon kat ki gen enfòmasyon nan li moun pa kapab li, men yon machin kapab li tout enfòmasyon sa yo pou pèmèt yon moun pran lajan nan anpil bank, achte bagay nan anpil boutik, magazen.
Kawotchou
Yon materyèl elastik ki fèt avèk gonm yon pye bwa ki grandi nan peyi cho yo. Yon materyèl elastik ki fèt yon fason pou li kapab kole sou yon jant ki ede li kenbe van. Lè yon kawotchou pase sou yon bagay ki pi di pase li, li pliye nan fòm bagay la pou pase sou li. Yonn pa domaje lòt la paske kawotchou a reprann fòm li apre.
Kizin
Yon chanm nan yon kay kote kizinyè fè manje. chanm sa gen tout sa ki gen rapò avèk fè manje nan li tankou yon fou, chodyè, asyèt e latriye. Nan ti vil yo, yon ti kay ki gen yonn ou byen plizyè chanm kote kizinyè fè manje. Ti kay sa gen yon recho, yonn ou plizyè twa-pye-dife e plizyè lòt bagay ki gen rapò avèk manje, fè manje.
Koloni
Yon peyi ki sou depandans yon lòt peyi. Tout lwa koloni a se lwa ki soti nan lòt peyi a e koloni a peye lòt peyi a enpo. Pandan evolisyon tout sosyete nan lemond, lòt dominasyon tankou kapitalis, sosyalis te vini ranplase koloni; kidonk pa gen koloni konsa ankò. Anpil moun, bèt ki reyini ansanm.
Konfiti
Poud kèk materyèl ki bay yon limyè menm koulè yo ye a lè gen limyè ki ap klere yo. Moun itilize poud sa pou voye sou lòt moun nan kèk seremoni tankou maryaj, gradyasyon e latriye. Yon desè moun prepare avèk anpil fri tankou anana, gwayav, grenadin, zoranj-sirèt, e latriye. Lè konfiti melanje avèk manba sou pen, kasav, li kapab ranplase yon repa nan yon jounen.
Konfrefò
Kote moun sere lajan. Yon bwat ki fèt avèk metal ki lou anpil pou fè li difisil pou moun pote li e moun kapab sere lajan andedan li. Yon konfrefò pa gen kle, men li gen yon mo sekrè ki pèmèt moun ouvri pòt li. Anpil moun ki pa vle moun konnen konbyen kòb yo posede toujou gen yon konfrefò andedan kay yo pou mete lajan.
Konsyantizasyon
Yon gwo mouvman edikasyon ki te kòmanse nan ane katreven yo nan peyi Ayiti pou fè ayisyen konprann kijan sistèm gouvènman peyi a move pou yo. Mouvman sa a grandi tèlman rapid li kontribye a kraze govènman peyi a nan epòk sa. Edike moun pou fè yo konprann lavi e rekonèt reyalite avèk ilizyon.
Koudeta
Aksyon kèk moun nan yon peyi ki touye prezidan peyi ou byen mete li nan avyon epi voye li ale nan yon lòt peyi pou yo pran plas prezidan an. Kèk lè sivil konnen pran pouvwa prezidan an tou, men se militè ki gen plis mwayen pou bay koudeta. Nan moman yon koudeta moun nan peyi a pa konnen ki moun ki ap gouvène anvan nouvo prezidan an pale avèk pèp la. Detoúnman politik yon peyi.
Koyo
Yon gason ki pa devlope seksyèlman, kont pou konprann lè yon fi vle fè lanmou avèk li. Gason sa a pèdi anpil tan li pate ap janm bezwen pèdi pou koutize fi a si li te konprann fi. Tan yon koyo pran pou li koutize yon fi fè fi a deja konprann li ap ale oblije montre gason sa a sa pou li fè anvan li jwenn sa li vle a; konsa li meprize avans yo lè yo vini.
Krab
Yon bèt ki rete nan yon tou kote ki gen dlo. Li gen de kwòk dan ki sanble avèk de pye devan, men dan yo pa janm touche a tè. Dèyè chak de pye yo yon krab gen twa pye sou chak bò. Pou pechè kenbe krab yo oblije foure men yo nan tou a. Krab konnen mòde pechè yo. Krab bay legim avèk bouyon bon gou.
Kreyòl
Kreyòl: Moun ki fèt e grandi nan yon peyi. Plizyè lang moun pale nan plizyè peyi ki te pase anba esklavaj nan ansyen koloni yo. Esklav yo pate kapab konprann lang mèt yo, kolon yo te ap pale; konsa yo di mo yo nan fason pa yo e tout esklav parèy yo entèprete mo yo menm jan moun ki di mo a te konprann li. Yonn konprann lòt yo kontinye pale konsa. Kreyòl Ayisyen, Yon lang ki soti nan defòmasyon mo twa lòt lang: Anglè, Espanyòl, Fransè. Prèske chak santèn moun nan popilasyon peyi Ayiti a pale Kreyòl, men lang sa a se yonn nan de lang ofisyèl peyi a, sou kote Fransè.
T
Tafyatè
Tafyatè: Moun ki bwè tafya san kontwole kantite yo ap bwè e san chwazi lè e kote pou yo bwè. Moun ki kapab bwè anpil tafya san li pa sou. Lè yon moun bwè tafya ajen, li fè li sou pi vit pase si li te manje anvan li bwè. Yon tafyatè kapab bwè tafya li nenpòt lè nan yon jounen, menm nan maten.
Taksi
Yon vwati piblik ki pran pasaje yon kote epi ale depoze yo yon lòt kote epi yo peye chofè a kòb. Gen de gwoup taksi: yon gwoup pote yon sèl moun ou byen plizyè moun ki konnen yonn avèk lòt e lòt gwoup la pote plizyè moun menmsi yonn pa konnen lòt. Premye gwoup la fèt pou moun ki pa vle monte yon machin avèk moun yon pa konnen e se diferan pou dezyèm gwoup la.
Tanbou
Yon enstriman mizikal ki fèt avèk yon moso bwa tankou yon mamit, yon twons bwa. Li kouvri avèk yon moso po bèt ou byen yon materyèl ki kapab tranble menm jan avèk po bèt nan yon pwent. Lòt pwent la rete san kouvri pou kite son pase. Mizisyen, gwoup mizikal nan tout peyi itilize tanbou nan mizik yo. Fòm tanbou a kapab chanje soti nan yon peyi pou ale nan yon lòt, men tout jwe menm wòl la.
Telefòn
Telefòn: Yon mwayen kominikasyon ki pèmèt de ou plis moun kominike de lwen depi yo gen yon aparèy telefòn ki lye avèk yonn nan santral telefonik yon konpayi ki bay sèvis telefonik. Nan kòmansman evolisyon telefòn konpayi yo te konnen itilize fil sèlman pou lye chak aparèy nan yon kay avèk santral la. Nan dezyèm pati ventyèm syèk la, te vini gen aparèy telefòn san fil ki sèvi tankou jan gwo santral yo te konnen pèmèt moun nan yon peyi kominike avèk lòt moun nan lòt peyi.
Televizyon
Yon ti aparèy moun gen andedan kay ki bay son ansanm avèk imaj; konsa moun kapab wè moun sou ekran ti aparèy la. Yon gwo aparèy ki voye imaj avèk son nan yon ti aparèy; konsa moun ki ap travay kote gwo aparèy sa yo ye a kapab voye nenpòt imaj tankou sinema nan ti aparèy yo, nan kay moun. Tout sa ki fèt nan radyo kapab fèt nan televizyon, men nan televizyon moun pa tande sèlman; yo kapab wè sa yo tande a. Gwo aparèy televizyon yo itilize ond ki bezwen antèn pou kominike avèk ti aparèy ki resevwa son avèk imaj yo. Gwo aparèy yo itilize kamera pou sous son avèk imaj. Kamera kapab pran son avèk imaj yo nenpòt kote epi ale transmèt yo bay gwo aparèy la ki ap ale itilize antèn pou voye son ansanm avèk imaj nan lespas kote ti aparèy yo jwenn son avèk imaj sa yo pou mete sou ekran yo.
Tenis
Yon soulye ki fèt avèk plastik e twal, ki fè pye moun dous. Se soulye sa jwè anpil jwèt spòtif itilize paske li pa ap peze pye yo. Yon jwèt ki gen de ekip, men chak ekip yo gen yonn ou byen de moun nan yo. chak ekip kanpe nan yon bò yon filè avèk yon rakèt nan men yo pou frape sou yon ti boul. chak fwa yon ekip kite lòt ekip la frape boul la yonn a de fwa nan bò teren pa li a, lòt ekip la make pwen an plis sou li.
Tèt
Tèt: Pati ki pi wo nan yon bagay. Pati kote bouch, je, nen e zòrèy yon èt vivan tankou moun ye. Premye gwoup moun ki kanpe nan yon liy moun. Tèt Anba, Pran yon moun, yon bagay epi mete pati anlè a anba epi mete pati anba anlè. Tèt Kale, Eta tèt yon moun ki koupe tout cheve nan tèt li. Eta yon moun tout cheve nan tèt li rache lè li soufri yon maladi tankou kansè. Eta yon gason ki pèdi tout cheve nan tèt li paske li ap rantre nan laj.
L
Lang
Yon moso vyann ki nan mitan bouch anpil èt vivan tankou moun. Lang ede moun pwononse mo ki ap soti nan bouch li e li kondi manje ale anba ranje dan moun. Yon konbinezon ant lèt, mo e son tout moun nan yon kominote, yon peyi konprann e yo itilize li pou kominike ant yo. Yon pati nan kle yon pòt ki rantre yon kote pou kenbe pòt la fèmen.
Lanmè
Lanmè: Yon kantite likid ki anpil e ki okipe plis espas pase tout espas tè tout peyi nan lemond okipe. Likid sa sale e li gen anpil bèt, gwo tankou piti, ki ap viv nan li. Bato kapab soti de yon peyi a yon lòt pandan li ap deplase sou lanmè. Dlo lanmè nan kèk zòn tèlman sale, pyès bagay pa kapab koule nan li si bagay sa pa lou anpil.
Las
Yon fèy kat ki gen lèt, A, nan li pou idantifye li. Nan kèk jwèt li reprezante yon gwo kat, nan kèk jwèt li fèb. Yon maladi kèk moun soufri ki anpeche yo respire nòmalman. Kèk moun fèt avèk maladi sa, kèk moun vini genyen li pandan lavi yo. Ayisyen itilize lalwa pou trete timoun ki fèt avèk li.
Lè
Lè: Yon konpozisyon plizyè eleman, men majorite kantite a se oksijèn ki nan lanati e ki pèmèt moun viv. Oksijèn pou kont li nesesè pou moun rete nan lavi. Yonn nan 24 inite yon jounen. Pou moun di yon Lè, li pa bezwen itilize lèt L la devan è. Men tout lè nan yon jounen: Inè pou 1 lè, Dezè pou 2 lè, Twazè pou 3 lè, Katrè pou 4 lè, Senkè pou 5 lè, Sizè pou 6 lè, Setè pou 7 lè, Yuitè (uitè) pou 8 lè, Nevè pou 9 lè, Dizè pou 10 lè, Onzè pou 11 lè, Douzè (midi) pou 12 lè, Trèzè pou 13 lè, Katòzè pou 14 lè, Kenzè pou 15 lè, Sèzè pou 16 lè, Disetè pou 17 lè, Dizyuitè (dizuitè) pou 18 lè, Diznevè pou 19 lè, Ventè pou 20 lè, Venteinè pou 21 lè, Venndezè pou 22 lè, Venntwazè pou 23 lè e Vennkatrè pou 24 lè. Yon poud pwazon énmi yon ayisyen mete yon kote énmi an ap ale pase pou touye li.
Legliz
Kote yon pè ou byen yon pastè avèk anpil moun ki nan yon menm relijyon rankontre pou yo priye, chante, bay Bondye glwa. Yon kay kote yon pè ou byen yon pastè avèk anpil fidèl konnen rankontre pou yo chante, priye, bay Bondye glwa. Yon òganizasyon relijye tankou legliz katolik, legliz pwotestan e latriye.
Lèt
Lèt: Yonn nan chak inite ki fòme alfabèt yon lang. Senbòl ekriven itilize pou ekri tèks. Yon mwayen moun itilize pou kominike sou papye san yo pa rankontre. Yon likid blan ki soti nan tete kèk femèl bèt e tout moun ki nouris. Lèt elektwonik, Yon mwayen moun itilize pou yo ekri nan òdinatè epi voye ekriti a bay destinatè li nan òdinatè li nenpòt ki kote nan lemond òdinatè lòt moun nan ye a.
T
Titanic
Yon bato ki te soti nan peyi Angletè epi li te ap ale nan peyi Etazini epi li fè aksidan e prèske tout moun ki te nan bato sa a te mouri. Bato a te gen 2220 moun nan li ki te soti nan Peyi Angletè, men 1513 te mouri nan aksidan an. Yon sinema sou aksidan bato ki te rele Titanic la ki te soti nan ane 1999. Aksidan bato a te pase nan ane 1912. Malgre moun ki te fè bato sa a te di li pa gen dwa janm fè aksidan, sou premye vwayaj li, bato a te koule anba lanmè. Titanic se yon mize li ye konnye a kote moun kapab ale vizite li anba lanmè a.
Tonmtonm
Yon manje moun Jeremi fè avèk lamveritab. Yo bouyi gonbo a ansanm avèk lamveritab la. Lè tout bagay fini kwit, yo mitonnen yo ansanm epi yo mete enpe dlo - nan dlo ki te bouyi lamveritab la avèk gonbo a - nan lamveritab la avèk gonbo a pou yo pa rete twò di. Tonmtonm nan bon pou manje.
M
Mache
Yon plas kote machann mete machandiz yo pou yo vann e achtè ale la pou yo achte. Leve pye goch e pye dwat yonn apre lòt epi depoze li pi devan pou deplase yon kò. Avanse nan menm direksyon fas, je ap gade. Mache Nwa, Yon moman lè machann ki gen yon machandiz pwofite monte pri machandiz la nenpòt wotè yo vle paske pa gen anpil nan machandiz sa a e anpil moun bezwen achte li.
Memwa
Yon kote andedan tèt moun ki enrejistre tout sa yon moun kapab sonje. Abilite pou moun sonje konesans yo fè. Memwa Kout, Pati nan memwa moun ki kenbe enfòmasyon pou yon tan kout tankou kèk segond konsa. Apre de moun fini rankontre epi yonn bliye non lòt la apre kèk segond, se paske moun nan te itilize memwa-kout yo pou kenbe enfòmasyon sa a. Memwa Long, Pati nan memwa moun itilize pou kenbe enfòmasyon pou yon tan long, men yo ap bliye bagay sa yo apre kèk jou, kèk semèn konsa. Yon elèv lekòl bliye yon leson li te aprann apre kèk jou pase leson an te nan memwa long li. Memwa Pèmanan, Pati nan memwa moun ki kenbe enfòmasyon moun pa janm bliye tankou non moun nan menm, ane moun nan te fèt e latriye.
Milisyen
Yon gwoup militè yon prezidan pou-tout-tan nan peyi Ayiti te kreye pou ede li kenbe pouvwa paske li pate kapab konte sou lame peyi a pou bay gouvènman li a tout sekirite li te bezwen. Makout. Milisyen yo te konnen abiye avèk yon inifòm koulè ble maren. Milisyen te kraze nan ane 1986 lè pitit prezidan ki te kreye yo a te oblije kite pouvwa a.
Militè
Militè: Plizyè òganizasyon leta nan yon peyi ki regle afè sekirite avèk pwoteksyon moun e mete lòd. Gen òganizasyon tankou Polis ki mete lòd nan vil andedan yon peyi. Lame ki siveye fontyè yon peyi kont envazyon lòt peyi. Si gen lagè, se lame ki ale nan lagè. Gen plizyè ti gwoup nan chak gwoup miltè yo. Gwoup moun ki travay avèk leta, ki abiye avèk inifòm pou travay yo e ki toujou gen zam pou bay yo fòs pou fè travay yo.
Mize
Mete espwa sou yon bagay. Mete kòb nan yon jwèt kote plizyè moun mete kòb e se yon sèl ki ap gen dwa pran tout kòb la lè li genyen jwèt la. Yon plas kote ki gen ansyen bagay moun kapab ale vizite pou konnen, wè bagay ki te pase lontan. Yon kay kote ki gen anpil bagay moun kapab ale gade.
Mwa
Yonn nan douz pati nan yon ane. Gen sèt mwa nan yon ane ki gen tranteen jou nan yo: Janvye, Mas, Me, Jiyè, Out, Oktòb, Desanm. Gen yon sèl mwa, Fevriye, ki gen 28 ou byen 29 jou nan yon ane. Gen 4 mwa ki gen trant jou: Avril, Jyen, Septanm, Novanm. Malgre diferans ki gen nan kantite jou nan mwa yo, chak trant jou nan yon ane se yon mwa.
N
Nèj
Nèj: Yon poud blan ki soti nan espas e ki tonbe sou tè a nan peyi ki fè frèt anpil yo. Pou nèj tonbe, tanperati a oblije rete pi wo ke zewo degre Celcius (0ºC) ou byen trant-de degre Fareinheit (32ºF). Lè nèj tonbe sou yon bagay tanperati li pi wo pase 0ºC, li fonn pou bay dlo; kidonk anpil nèj kapab bay anpil dlo. Dlo nèj la ap transfòme an glas si wotè tanperati nan zòn nan pa janm monte. Se sa ki fè moun nan peyi fredi yo konnen oblije mache sou glas nan sezon ivè.
Nouvèl
Nouvèl: Yon emisyon nan radyo, televizyon ki pale de tout sa ki ap pase nan yon peyi, nan lemond. Enfòmasyon sou yon bagay, yon moun. Nouvèl Jenerasyon, Yon tip mizik ayisyen ki parèt nan ane katreven yo. Gwoup ki fè mizik sa yo chante an Kreyòl yon fason pou separe nouvo stil mizik yo a avèk ansyen mzik yo chantè te konnen chante nan lang Fransè.
Nwa
Yon koulè ki idantifye moun ki soti sou kontinan afriken an. Yon koulè ki sanble avèk koulè lannwit. Yon koulè ki kòmanse idantifye tout bagay ki negatif avèk eksperyans esklavaj la. Nwa te reprezante yon koulè gwo notab tankou wa yo, bondye nan antikite yo te konnen mete sou yo pou rad.
O
Ã
Òdinatè
Òdinatè: Yon machin, entelijan anpil, ki fè yon revolisyon nan fason moun kominike avèk lòt moun, avèk lòt machin e konsève tèks yo ekri. Gen anpil diferans nan òdinatè, men se de diferans ki pi enpòtan: Sèvitè avèk Pèsonèl. Malgre diferans sa yo, tout òdinatè gen senk pati sa yo: klavye, monitè, sourit, òdinatè a menm, avèk enprimè a. Moun rele tout senk pati sa yo òdinatè, men òdinatè a se kote ki resevwa kòmand klavye a avèk sourit la epi voye kòmand sa yo nan yon diskèt, yon enprimè ou byen nenpòt lòt machin byen lwen pandan li ap itilize yon liy telefòn. Machin sa pèmèt moun ekri nenpòt longè donkiman soti nan yon lèt pou rive nan plizyè milye fraz tankou yon liv. Yon moun ki itilize òdinatè pou ekri kapab mete nenpòt imaj nan tèks la e li kapab fè lèt yo nenpòt gwosè. Bagay yon moun ekri sou òdinatè kapab enprime sou papye ou byen konsève sou yon diskèt pou itilize yon lòt lè. Nenpòt tèks moun ekri sou òdinatè, machin nan kapab faks li, voye li sou fòm lèt-eletwonik bay yon lòt òdinatè, e latriye. Moun kapab itilize òdinatè nan plas televizyon, faks machin, aparèy telefòn, repondè telefòn e anpil lòt bagay toujou.
O
Ã
O
Ã
Òkèt
Òkèt: Yon kontraksyon nan gòj yon èt vivan ki anpeche lè soti pou moun nan respire nòmalman. Moun ki gen òkèt kapab santi yon ti sekous prèske chak dis segond konsa. Sa a se rezilta lè avèk bagay ki anpeche lè a sikile a. Anvan kèk moun mouri yo genyen yon òkèt ki kontinye a diminye pandan moun nan ap avanse pi pre lanmò a.
O
Ã
O
P
Pak
Yon fèt pou selebre Jezi Kris ki leve soti nan lanmò apre li te mouri jou Vandredi-Sen an. Kretyen yo selebre fèt sa a jou dimanch apre Vandredi-Sen an. Kote moun bare bèt pou yo pa ale flannen. Kote ki gen anpil frechè, pye bwa, bèl zèb pou moun chita pran bon van, flannen avèk mennaj yo.
Panyen
Yon djakout ayisyen fè avèk ti moso banbou ki trese yonn nan lòt. Plizyè ti moso banbou long ki kwaze ant yo epi lòt ki pi fèb trese ant sa ki kwaze yo. Lè atizan fini fè anba yon panyen, li kòmanse pliye moso banbou ki te kwaze ant yo a sou anlè pou fè kwen panyen an. Li kontinye trese pou jis li rive wotè li vle panyen ye a. Baskèt. Panye.
Piman
Grenn yon ti pye bwa kout ki kapab pike anpil. Gen plizyè piman tankou piman-zwazon, piman-dous avèk piman-bouk. Piman Bouk, Yon piman ki pi gwo pase piman-zwazo, men li pi piti pase piman-dous e li pike tou; yon ti kras mwens pase piman-zwazo. Piman Dous, Yon piman ki pa pike, men moun ki ap fè manje renmen itilize li pou bay manje bon gou. Moun manje piman-dous nan salad tou. Piman Zwazo, Yon ti piman wouj e piti ki pike anpil.
Plane
Aksyon yon bèt ki soti anlè pou desann anba, men li kite de zèl li ouvri pou ralanti vitès jan kò a ap tonbe sou tè a. Plizyè moun te eseye plane nan fè eksperyans pou vole tankou zwazo e se eksperyans sa yo ki fè moun konprann kijan pou yo fè pou desann avyon atè. Se zwazo avèk avyon ki vrèman kapab plane. Aksyon yon moun ki bay yon bagay li posede nan yon biznis pou mèt biznis la kapab prete li lajan. Moun sa ap resevwa bagay la lè li pote lajan avèk enterè retounen.
Pokè
Pokè: Yon jwèt kat kote jwè yo mize lajan yon premye fwa pou kòmanse jwèt la. Apre sa a, chak jwè ki panse yo gen kat pou genyen pati a mete plis kòb. Jwè ki pa kapab mete plis kòb e ki konnen yo pa genyen gwo pwen nan men yo oblije kite jwèt la. Konsa jwè ki gen anpil kòb avèk gwo pwen kapab kontinye mete plis kòb. Kèk fwa tou moun ki gen plis kòb la konnen blofe lòt jwè a epi dekouraje li avèk lajan. Jwè ki genyen an pa menm oblije montre kat ki te nan men li.
Popilarite
Sitiyasyon yon moun ki ap viv nan yon sosyete, men prèske tout moun nan sosyete sa konnen li. Moun sa gen yon popilarite nasyonal. Yon moun moun nan lòt sosyete konnen. Moun sa gen yon popilarite entènasyonal. Popilarite kapab fè anpil moun vote pou yon moun ki patisipe nan yon eleksyon.
Poud
Krabinay yon bagay kote li enposib pou rekonèt bagay sa, eksepte si li gen yon sant, yon koulè, e latriye. Yon pwazon bòkò Ayisyen prepare e yo itilize li pou touye yon énmi yo, énmi lót moun. Yon krabinay yon bagay moun ki ap abiye mete anba bwa yo, sou kou yo, kèk fwa sou lestomak yo pou fè yo santi bon.
R
Radyo
Yon mwayen kominikasyon ki egziste ant yon gwo aparèy elektwo-mayetik ki voye son nan lespas e yon ti aparèy elektwo-mayetik ki ap resevwa son sa yo. Kantite ti aparèy ki kapab resevwa son sa yo pa gen limit. De ti aparèy de moun, pou pi piti, kapab ititlize pou yo pale, kominike ant yo de a.
Rakèt
Rakèt: De plant nan peyi Ayiti: yonn gen yon fòm varye avèk pikan e yon likid blan andedan li. Likid sa a se yon pwazon. Ayisyen itilize rakèt sa pou fè lantouray. Lòt rakèt la gen yon fòm oval avèk ti pikan fèb nan tout kò li. Ayisyen itilize plant sa pou feyaj. Yon entriman jwè anpil jwèt itilize pou frape e voye yon boul sou bò lòt jwè a.
Rapadou
Yon sik solid peyizan ayisyen fè nan moulen. Pou prepare rapadou, peyizan yo kraze kann pandan yo ap separe dlo a avèk kakas kann nan. Yo mete dlo kann nan bouyi pou jis li vini siwo. Nan yon moman anvan siwo a brile, yo retire li mete nan yon gwo ganmèl epi yo brase siwo a pou jis li prèske di. Lè sa yo mete li nan kayèt.
Rat
Yon ti bèt ki gen kat pye bouch long, zòrèy kanpe e ke long ki entelijan anpil e ki gen, nan kò li, anpil pati moun gen nan kò yo. Moun ki fè medikaman pou maladi moun soufri toujou eseye medikaman sa yo sou rat anvan yo bay moun medikaman yo. Rat renmen viv nan tou e yo pa fè moun konfyans.
Rèz
Rèz: Aksyon yon moun ki fè moun panse li posede abilite, fòs, resous pou fè yon bagay, men li pa genyen tout sa li fè moun panse li genyen yo tout bon vre. Lè yon moun rive rekonèt sa li te fè konprann nan pa te vrè, li deja twò ta pou moun nan chanje lide li. Aksyon yon jwè ki itilize lajan li genyen pou li blofe lòt jwè.
S
San
Yon likid ki toujou ap sikile nan venn moun avèk èd kè moun ki sèvi tankou yon ponp pou rale e pouse san an nan tout venn yo. San an, vrèman, divize an de pati: san wouj avèk san blan an. 100. Yon kantite ki gen san inite nan li. Senkant miltipliye pa de. Mil divize pa dis bay san. San De, 102. Sandezyèm inite nan nonb pozitif yo. San plis de. Desan-kat divize pa de. San Dis, 110. Sandizyèm inite a. Kat-san-ven divize pa de. San plis dis. San En, 101. San plis en. De-san-de divize pa de. San inyèm inite nan nonb pozitif yo.
Santi
Eta yon bagay ki bay yon sant moun pa renmen, yon sant ki move. Eta yon move kominikasyon ant plizyè manb nan kò yon moun. Si yon bagay touche yon moun, pati sa a nan kò a ap kominike enfòmasyon an bay yon lòt pati nan kò a; konsa moun nan ap konnen gen yon bagay ki touche li, moun nan santi bagay la.
Savann
Yon kokenchenn teren ki pa gen anpil gwo pye bwa sou li nan kèk peyi twopikal. Zèb prèske pa grandi sou teren sa yo paske yo twò cho. Gen anpil pousyè nan savann yo. Savann Djann, Yon savann nan Depatman Latibonit la ki ant Mayisad avèk Sen-Michèl, yon vil tou pre Gonayiv. Savann Sahara, Pi gwo savann nan tout lemond e li sitiye nan nò kontinan Afrik la.
Sèl
Sèl: Yon materyèl ki gen nan lanmè e moun retire li nan lanmè, netwaye li pou yo kapab itilize nan preparasyon manje, fonn nèj avèk glas nan peyi ki fè frèt yo. Sèl gen yon eleman chimik ki rele sodyòm nan li. Yon bagay ki gen fòm do bèt tankou cheval e ki pèmèt moun, ki antrene pou sa, chita sou do yon bèt san li pa tonbe.
Sen
Moun ki te sakrifye tout lavi yo ap sèvi moun sou tè a e legliz katolik bay yo glwa, kèk tan apre lanmò yo. Yon moun ki pa fè pyès peche. Yon bagay ki pa gen pyès pati nan kò li ki gate. Sen Domeng, Ansyen non tout il kote peyi Ayiti avèk Dominikani an ye a. Lè peyi Espay te vini pran pati lès il la, li te bay pati sa yon non espanyòl (Santo Domingo) e Ayiti pote yon non fransè paske peyi Frans te kontinye kolonize li pou jis rive nan ane 1803 yo. Sen Espri, Yonn nan twa pati Bondye yo sou kote papa a avèk piti. Yon espri ki monte moun nan kèk legliz e fidèl legliz sa yo kwè se lespri Bondye ki monte moun sa yo. Yon espri ki sen, ki soti nan Bondye. Sen Mak, Yon vil nan Depatman Latibonit la kote Wout Nasyonal Nimewo En an pase pou ale nan nò peyi Ayiti. Saint Marc. Non yon pwofètè. Sen Michèl, Yon vil nan Depatman Latibonit la ki tou pre Gonayiv. Non yon pwofèt.
Sèn
Sèn: Yon kote andedan yon gwo sal moun ranje pou fè teyat. Yonn nan chak pati, moun ki ap fè film, yo kole ansanm pou bay kantite tan yon film dire. Yon moun ki nan yon sèn pa oblije rankontre avèk moun ki nan yon lòt pati nan film nan, men moun ki ap gade film nan ap wè yo ansanm. Plizyè moun ansanm ki kanpe nan mitan yon ri, nan ti vil yo, ki ap joure, batay.
C
chèk
chèk: Yon moso papye yon bank bay yon kliyan li pou fè konnen moun sa a te fè yon biznis avèk bank la pou kenbe lajan pou li epi peye nenpòt moun ki parèt devan bank la avèk moso papye sa a ki gen non moun nan, yon motan kòb la an chif e an lèt, dat jou a ou byen nenpòt dat rezonab, siyati kliyan bank la.
cheval
Yon gwo bèt ki gen ke long, kat pye, gwo tèt. Moun fè cheval rale, pote chay e moun monte li tou. cheval kapab kouri vit anpil; se sa ki fè gen anpil teren kote moun prepare pou fè kous cheval. Yon femèl cheval kapab fè yon pitit ki rele milèt lè li kwaze avèk yon mal bourik. chwal.
chin
Pi gwo peyi nan kontinan Azi a e li gen fontyè avèk pliske dis peyi. Kapital peyi sa a rele Bejin e moun la pale anpil lang. Yon pa itilize alfabèt tankou alfabèt lang Kreyòl la. Yo itilize senbòl ki sanble avèk sa yo vle di a pou ekri yon mo. Moun ki ap li tèks lang sa kòmanse li a dwat pou rive a goch. Gen plis pase 1.008.175.288 moun ki ap viv nan peyi chin.
chyen
Yon bèt ki bon zanmi moun lè moun nan trete li byen. Yon chyen gen kat pye, yon ke long, bouch long. chyen kapab mechan pou moun li pa konnen. Li toujou vle pwoteje mèt li kont moun li kwè ki ap ale atake mèt. Kèk chyen byen avèk tout moun menmsi se premye fwa yo wè moun nan. Lè yon mal chyen ap kwaze yon femèl, li ap kole avèk femèl la pou jis li fini voye. chyen zanmi chat.
S
Siklòn
Siklòn: Yon gwo chanjman nan fonksyónman nòmal lanati ki bay anpil van fò ki ap vire nan yon sèl plas. Siklòn bay gwo lapli ki kapab detri anpil bagay nan yon tan kout. Van yon siklòn kapab vire nan yon sèl plas avèk yon vitès pi vit pase 150 kilomèt chak inèdtan pandan li ap deplase avèk yon vitès 10 kilomèt chak inèdtan konsa.
Sinema
Plizyè sèn teyat ki kole ansanm e anrejistre sou yon band-mayetik pou bay imaj sèn yo menm jan yo te anrejistre a sou yon gwo ekran. Gwo ekran sa yo bay tout gwosè aktè avèk aktris yo nòmalman tankou nan lavi reyèl. Film. Yon kay ki gen anpil chanm nan li kote gen yon film ap jwe nan chak chanm yo.
Sinistre
Kantin. Manje gwo peyi tankou Etazini te konnen voye bay peyi pòv yo pou separe bay moun ki pa kapab achte manje pou swen tèt yo, pitit yo. chèf peyi pòv yo te konnen vann manje sa yo pou yon montan lajan ki pi piti pase kantite lajan yo kapab achte manje nan mache. Eta moun nan yon zòn kote yon siklòn fini pase.
Sipò
Sipò: Yon fòs etranje ki nesesè pou yon moun jwenn yon nivo satisfaksyon. Aksyon yon moun ki dakò avèk yon bagay yon lòt moun fè. Bagay ki nesesè pou yon bagay, yon moun kapab kenbe yon pozisyon. Konvèsasyon yon moun gen avèk yon lòt moun ki gen yon moun nan fanmiy li, pwòch li mouri.
Sitadèl-Laferyè
Pi gwo moniman nan peyi Ayiti ki nan nò peyi a e sou yon mòn nan do vil Sen-Rafayèl. Ayisyen te konstwi li sou gouvènman Anr Kristòf ki te yon wa nan zòn sa a. Kote batiman sa a sitiye a te ede wa a defann wayòm li kont lòt peyi e lòt pati nan peyi Ayiti a menm ki te gen yon lòt gouvènman nan tèt li. Jodia, Sitadèl la se yonn nan pi gwo mèvèy nan lemond.
Siyen
Travay yon moun ki ekri non li anba yon ekriti pou fè nenpòt moun ki ap li tèks sa a konnen ki moun ki te ekri li, menmsi non moun ki anba tèks la pate ekri tèks la, li aksepte pran tout responsablite tèks la lè li siyen anba li. Anpil moun chache envante yon senbòl yo panse lòt moun pa kapab imite pou ranplase non yo nan sitiyasyon konsa.
Sou
Okipe pozisyon anlè yon bagay, men toupre bagay la e kèk fwa kole anlè bagay la. Bwè bwason ki gen alkòl nan li e ki fè moun nan pèdi ekilib mache li. Yon moun ki sou pa gen bon konsyans e li pale anpil. Sou Do, Yon langaj moun itilize pou di yo ap pote yon bagay, yon responsablite sou do yo.
Soufri
Eta yon moun ki santi yon pati nan kò li tankou men li, pye li, pozisyon yon pò ap fè li mal. Lè se kè yon moun ki ap fè li mal soufrans moun nan kapab imajinè paske nenpòt pati nan kò yon moun kapab transmèt yon doulè, menmsi li pa vrè bay kè moun nan. Moun ki pè pou li pa gen yon maladi kapab santi li vini gen maladi a.
Soupoudre
Yon bagay ki sanble avèk sosis machann vyann ki vann vyann kochon prepare. Li bay manje bon gou. Machann sa yo prann trip kochon apre yo fini touye li, yo prepare epis pou mete nan li, yo melanje li avèk kèk ti moso vyann avèk trip ki pi piti yo pou mete andedan yon branch trip ki pi gwo. Malgre soupoudre a pa andedan refrijeratè pou konsève, ayisyen panse li pi bon e tout tan li pi santi anpil ayisyen pi renmen li nan manje.
Sourit
Yon ti bèt tèt koupe avèk rat ki gen ke long, fèy zòrèy kanpe, bouch long. Li renmen viv nan tou tè e li renmen anpil nan manje moun renmen yo. Syantis nan branch medikal yo itilize ti bèt sa a pou eseye medikaman anvan yo bay moun li paske konstitisyon kò moun menm jan avèk kò li. Yonn nan senk pati yon òdinatè operatè a itilize pou chwazi yon bagay sou ekran an epi kòmande òdinatè a. Moun deplase li menm jan avèk yon sourit ki ap mache.
T
Tafyatè
Tafyatè: Moun ki bwè tafya san kontwole kantite yo ap bwè e san chwazi lè e kote pou yo bwè. Moun ki kapab bwè anpil tafya san li pa sou. Lè yon moun bwè tafya ajen, li fè li sou pi vit pase si li te manje anvan li bwè. Yon tafyatè kapab bwè tafya li nenpòt lè nan yon jounen, menm nan maten.
Taksi
Yon vwati piblik ki pran pasaje yon kote epi ale depoze yo yon lòt kote epi yo peye chofè a kòb. Gen de gwoup taksi: yon gwoup pote yon sèl moun ou byen plizyè moun ki konnen yonn avèk lòt e lòt gwoup la pote plizyè moun menmsi yonn pa konnen lòt. Premye gwoup la fèt pou moun ki pa vle monte yon machin avèk moun yon pa konnen e se diferan pou dezyèm gwoup la.
Tanbou
Yon enstriman mizikal ki fèt avèk yon moso bwa tankou yon mamit, yon twons bwa. Li kouvri avèk yon moso po bèt ou byen yon materyèl ki kapab tranble menm jan avèk po bèt nan yon pwent. Lòt pwent la rete san kouvri pou kite son pase. Mizisyen, gwoup mizikal nan tout peyi itilize tanbou nan mizik yo. Fòm tanbou a kapab chanje soti nan yon peyi pou ale nan yon lòt, men tout jwe menm wòl la.
Telefòn
Telefòn: Yon mwayen kominikasyon ki pèmèt de ou plis moun kominike de lwen depi yo gen yon aparèy telefòn ki lye avèk yonn nan santral telefonik yon konpayi ki bay sèvis telefonik. Nan kòmansman evolisyon telefòn konpayi yo te konnen itilize fil sèlman pou lye chak aparèy nan yon kay avèk santral la. Nan dezyèm pati ventyèm syèk la, te vini gen aparèy telefòn san fil ki sèvi tankou jan gwo santral yo te konnen pèmèt moun nan yon peyi kominike avèk lòt moun nan lòt peyi.
Televizyon
Yon ti aparèy moun gen andedan kay ki bay son ansanm avèk imaj; konsa moun kapab wè moun sou ekran ti aparèy la. Yon gwo aparèy ki voye imaj avèk son nan yon ti aparèy; konsa moun ki ap travay kote gwo aparèy sa yo ye a kapab voye nenpòt imaj tankou sinema nan ti aparèy yo, nan kay moun. Tout sa ki fèt nan radyo kapab fèt nan televizyon, men nan televizyon moun pa tande sèlman; yo kapab wè sa yo tande a. Gwo aparèy televizyon yo itilize ond ki bezwen antèn pou kominike avèk ti aparèy ki resevwa son avèk imaj yo. Gwo aparèy yo itilize kamera pou sous son avèk imaj. Kamera kapab pran son avèk imaj yo nenpòt kote epi ale transmèt yo bay gwo aparèy la ki ap ale itilize antèn pou voye son ansanm avèk imaj nan lespas kote ti aparèy yo jwenn son avèk imaj sa yo pou mete sou ekran yo.
Tenis
Yon soulye ki fèt avèk plastik e twal, ki fè pye moun dous. Se soulye sa jwè anpil jwèt spòtif itilize paske li pa ap peze pye yo. Yon jwèt ki gen de ekip, men chak ekip yo gen yonn ou byen de moun nan yo. chak ekip kanpe nan yon bò yon filè avèk yon rakèt nan men yo pou frape sou yon ti boul. chak fwa yon ekip kite lòt ekip la frape boul la yonn a de fwa nan bò teren pa li a, lòt ekip la make pwen an plis sou li.
Tèt
Tèt: Pati ki pi wo nan yon bagay. Pati kote bouch, je, nen e zòrèy yon èt vivan tankou moun ye. Premye gwoup moun ki kanpe nan yon liy moun. Tèt Anba, Pran yon moun, yon bagay epi mete pati anlè a anba epi mete pati anba anlè. Tèt Kale, Eta tèt yon moun ki koupe tout cheve nan tèt li. Eta yon moun tout cheve nan tèt li rache lè li soufri yon maladi tankou kansè. Eta yon gason ki pèdi tout cheve nan tèt li paske li ap rantre nan laj.
Titanic
Yon bato ki te soti nan peyi Angletè epi li te ap ale nan peyi Etazini epi li fè aksidan e prèske tout moun ki te nan bato sa a te mouri. Bato a te gen 2220 moun nan li ki te soti nan Peyi Angletè, men 1513 te mouri nan aksidan an. Yon sinema sou aksidan bato ki te rele Titanic la ki te soti nan ane 1999. Aksidan bato a te pase nan ane 1912. Malgre moun ki te fè bato sa a te di li pa gen dwa janm fè aksidan, sou premye vwayaj li, bato a te koule anba lanmè. Titanic se yon mize li ye konnye a kote moun kapab ale vizite li anba lanmè a.
Tonmtonm
Yon manje moun Jeremi fè avèk lamveritab. Yo bouyi gonbo a ansanm avèk lamveritab la. Lè tout bagay fini kwit, yo mitonnen yo ansanm epi yo mete enpe dlo - nan dlo ki te bouyi lamveritab la avèk gonbo a - nan lamveritab la avèk gonbo a pou yo pa rete twò di. Tonmtonm nan bon pou manje.
Twasèt
Yon jwèt ki jwe avèk ventsuit fèy kat. Nan jwèt sa, nimewo sèt la pi piti pase tout kat yo e las la pi gwo pase tout kat yo. Soti nan pi piti a pou rive nan pi gwo a, men non tout kat yo: sèt, uit, nèf, dis, onz (J), douz (Q), trèz (K), las (A). Lè plizyè moun ap jwe pi gwo kat yo bay moun ki genyen yo a dwa pou pran kat ki pi piti yo atè a.
U
V
Vag
Eta yon bagay ki pa fasil pou konpran paske chak moun kapab konprann li nan fason pa yo e fason yon moun konprann li a pa menm jan yon lòt moun konprann li. Eta yon moun ki pa bay pyès bagay valè, menm lavi. Pati nan yon kantite dlo tankou lanmè, rivyè ki chita yon kote epi van ap pouse li ale sou tè ki sou kote dlo sa a.
Vandredi
Sizyèm jou nan yon semèn, senkyèm e dènye jou travay nan yon semèn. Vandredi Sen, Yon jou tout relijye kwè Jezi Kris te mouri apre anpil tribilasyon anba men Jwif yo. Jou moun nan legliz katolik yo selebre lanmò Jezi Kris pandan yo ap rekreye moman tribilasyon Jezi te pase anvan li mouri.
Vant
Pati nan kò tout èt vivan kote manje li manje ale rete anvan yo ale nan kèk lòt pati kò a ou byen anvan yo ale nan poupou. Nenpòt bagay ki gen fòm yon bagay plat epi de pwent li wo, men mitan li desann pi ba. Vant Mennen, Yon poupou likid ki soti nan dèyè moun lè yo manje yon manje kò yo pa renmen. Eta yon moun ki pran yon mestin.
Vèb
Vèb: Anpil mo nan yon lang moun kapab mete pwonon devan yo pou fè konnen ki moun ki ap fè sa mo a vle di a. Men tout fason yon moun kapab itilize yon vèb tankou, Fè. Yon moun ki ap pale de tèt li kapab di: Mwen fè… Yon moun ki ap pale avèk yon lòt moun, plizyè lòt moun e li pa nan gwoup moun sa yo li kapab di: Ou fè… Yon moun ki ap pale de yon lòt moun li kapab di: Li fè… Yon moun ki ap pale de plizyè lòt moun e li nan gwoup moun yo, li kapab di: Nou fè… Yon moun ki ap pale de plizyè lòt moun e ni li ni moun li ap pale avèk li a pa nan gwoup moun li ap pale de yo a, li kapab di: Yo fè…
Venn
Tiyo nan kò tout èt vivan ki sèvi tankou yon wout pou san pase. Kè a sèvi tankou yon ponp pou pouse san nan venn yo e rale san ki fini pase nan venn yo tou. Venn De, Venndezyèm nonb nan nonb pozitif yo. Onz miltipliye pa de. 22. Venn Kat, Venkatriyèm nonb nan nonb pozitif yo. Douz miltipliye pa de. 24.
Vis
Yon moso metal ki gen filyè nan yon pwent kote li kapab itilize pou rantre nan lòt bagay tankou yon boulon. Lòt pwent la sèvi tankou baz li, tèt li e boulon an pa kapab pase sou pwent sa a. Nenpòt bagay ki ant baz, tèt vis la avèk boulon an ap ale peze ant yo de a. Vis Prezidan, Dezyèm chèf nan yon peyi, yon konpayi, apre prezidan peyi a, prezidan konpayi a. Se vis-prezidan ki gen dwa ranplase prezidan an lè prezidan kite peyi a, konpayi pou ale yon lòt kote. Lè yon prezidan ap kite peyi li pou ale nan yon lòt peyi, li remèt pouvwa peyi a nan men vis-prezidan an.
Vodou
Yon gwo seremoni lwa yon bòkò òganize e dirije pandan plizyè jou pou bay lwa yo glwa pou sa yo fè pou tout pitit fèy yo. Tout pitit fèy fèt pou patisipe nan seremoni sa a pou peye yon pati nan dèt yo. Gen plizyè ti seremoni nan yon vodou pou tout moun pran plezi yo. Gen jwèt kat tankou twasèt, jwèt domino, jwèt zo e latriye. Gen bal, konkou, dans-chèz. Nan dènye jou yon vodou gen yon liy pitit fèy ki sib bòkò a ale nan yon kalfou pou remèsye lwa yo epi voye yo ale.
Vyole
Aksyon yon moun ki aji nan sans kontrè jan li te dwe aji. Aksyon yon gason ki fòse zozo li rantre nan koko yon fi san volonte fi a. Yon gason ki gen plis pase dizuit ane epi ki koupe yon ti fi ki gen mwen pase dizuit ane. Vyole Lalwa, Fè bagay lalwa anpeche sitwayen yon peyi, sitwayen lemond fè.
W
Y
Yoyo
Yon jwèt ki gen de moso materyèl won ki gen epesè yon santimèt avèk mitan yo kole ansanm pou yon fil kapab vlope nan espas an yo de a. Fil sa gen yon longè ki kapab soti nan wotè senti yon moun pou rive atè. Yon jwè kapab mare yon pwent fil la nan de moso materyèl yo epi mare lòt pwent la nan dwèt majè li. Pou kòmanse jwèt sa, yon jwè gen pou li vlope fil la nan mitan de moso materyèl yo, lage yo pou yo desann nan direksyon tè a epi rale yo monte. Li kontinye fè menm bagay la san rete.
W
Z
Zo
Pati andedan vyann kò tout yon vètebre pou bay vètebre a fòm. San zo, moun te ap sanble avèk yon boul vyann. Nenpòt bagay ki kenbe yon lòt bagay pou li kanpe. Jwèt Zo, Yon jwèt moun jwe avèk de ti bwat ki gen sis bò, yo chak, e ki gen mak ki reprezante pwen: yon pwen, de pwen jis rive sou sis.
Zoranj
Yon grenn yon pye bwa donnen e grenn sa tou won, li gen plizyè tranch, nannan avèk ji. Gen anpil varyete zoranj, men de pi gran kategori yo se zoranj-si avèk zoranj dous. Zoranj Dous, Yon zoranj ki dous e moun itilize li pou fè ji ou byen pou manje lè yo fini retire po a. Zoranj Si, Yon zoranj ki prèske gen asid menm jan avèk sitwon e moun itilize li pou lave vyann. Zoranj Sirèt, Yon zoranj ki pa janm dous tankou sik, men li pa janm twò si tou. Ayisyen itilize li pou fè konfiti, tizán e latriye. Peyizan ayisyen kwè zoranj sa bay moun apeti.
Zwazo
Yon bèt ki gen anpil plim sou prèske tout kò li, ki gen yon bèk avèk zèl li kapab itilize pou li vole. Gen zwazo ki piti anpil e gen zwazo ki gwo anpil. Zwazo pa pouse pitit yo tou vivan, men ponn ze epi yo kouve ze yo. Moun manje vyann, prèske, tout zwazo. Yon ekspresyon moun itilize pou di yon moun sanble avèk yon ti zwazo ki ap vole e nenpòt moun ki vle kapab tire sou li pou touye li. Yon inosan.